Περιορισμούς στη ρύπανση από τα αεροπλάνα προωθεί η ΕΕ

Το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ αποφάσισε να εντάξει τις αεροπορικές εταιρείες στη λεγόμενη αγορά διοξειδίου του άνθρακα, με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι περιβαλλοντιστές θεωρούν την πρόταση ανεπαρκή.

Αν οι αεροπορικές εταιρείες ενταχθούν στην αγορά άνθρακα, όπως όλες οι ενεργοβόρες βιομηχανίες της ΕΕ, θα είναι υποχρεωμένες είτε να μειώσουν τις εκπομπές καυσαερίων είτε να αγοράζουν πίστωση ρύπανσης από άλλες, λιγότερο ρυπογόνες εταιρείες.

«Η αεροπορική κίνηση πρέπει να συμβάλλει στην προστασία από την κλιματική αλλαγή» δήλωσε μετά τη συμφωνία της Πέμπτης ο Γερμανός υπουργός Περιβάλλοντος Σίγκμαρ Γκάμπριελ.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, νομοθέτες και από τις δύο βασικές πολιτικές πλευρές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θεωρούν ότι η πρόταση των υπουργών είναι ανεπαρκής. «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως συννομοθέτης δεν θα δεχτεί να εφαρμοστεί χωρίς αλλαγές αυτή η αδύναμη απόφαση» δήλωσε ο συντηρητικός ευρωβουλευτής Πίτερ Λίεζε, που έφερε το σχέδιο στο Κοινοβούλιο.

Την ίδια στάση κρατά και η WWF: Η πρόταση του συμβουλίου υπουργών «είναι χριστουγεννιάτικο δώρο για τις αεροπορικές εταιρείες» σχολίασε εκπρόσωπος της περιβαλλοντικής οργάνωσης.

Από την πλευρά τους, οι αεροπορικές εταιρείες προειδοποίησαν ότι οι επιχειρήσεις τους θα τεθούν σε κίνδυνο, καθώς το διάστημα 2011-2022 θα πρέπει να καταβληθούν συνολικά 45 δισ. ευρώ για την αγορά πιστώσεων άνθρακα.

Τα αεροπλάνα της ΕΕ ευθύνονται για την μισή από την παγκόσμια εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα από την αεροπορία. Οι εκπομπές των αεροπλάνων αντιστοιχούν μόλις στο 3% της συνολικής παγκόσμιας εκπομπής, ωστόσο η επίπτωσή τους είναι δυσανάλογα μεγάλη, δεδομένου ότι η απελευθέρωση καυσαερίων ψηλά στην ατμόσφαιρα επιδεινώνει περισσότερο το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει τη ΕΕ με προσφυγή σε διεθνείς οργανισμούς αν εντάξει την αεροπορία στην αγορά άνθρακα.

Η δεύτερη ζωή σου!

Ο παράλληλος κόσμος αποτελεί ήδη πραγματικότητα, καθώς διαθέτει πέντε εκατομμύρια εικονικούς κατοίκους που συναντιούνται, εξερευνούν, εργάζονται, κάνουν σεξ και περιουσίες.

Αυτή τη φορά λειτούργησαν όλα. Μετά από διάφορες δοκιμές βρισκόμαστε μέσα στο Second Life (SL), την εικονική τρισδιάστατη κοινότητα, και είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τη δεύτερη ζωή μας. Με τα τοξάκια του πληκτρολογίου αρχίζουμε να κινούμαστε. Πού πάμε; Ο χάρτης αυτού του ηλεκτρονικού κόσμου είναι τεράστιος. Βοήθεια! Πληκτρολογούμε «Help» στην επιλογή «έρευνα» και ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει ένα μέρος για όλους τους άρτι αφιχθέντες όπως εμείς: το Help Island.

Υπερδυνάμεις

Με ένα κλικ τηλεμεταφερόμαστε στον προορισμό μας. Είναι ο συντομότερος τρόπος για να μετακινηθούμε οπουδήποτε και η πρώτη υπερδύναμη που αποκτήσαμε. Η δεύτερη είναι η ικανότητα να πετάμε.

Για τον προσανατολισμό μας υπάρχουν τριγύρω πολλές πινακίδες, τις οποίες αρκεί να «αγγίξουμε» για να εμφανιστούν μηνύματα που εξηγούν τι να κάνουμε. Υπάρχει μάλιστα και ένας καθρέπτης που μας λέει ότι έχουμε ύψος 1,83 (τεχνολογικό θαύμα!). Μπορούμε πάντα να αλλάξουμε την εξωτερική εμφάνιση του avatar μας, δηλαδή του εικονικού alter ego μας. Αν θέλαμε, θα μπορούσαμε να εμφανιστούμε ως άτομο του αντίθετου φύλου ή ζώο. Δεν υπάρχουν όρια. Κάποιοι επιλέγουν μια φανταστική ταυτότητα, ενώ

άλλοι προτιμούν να μοιάζουν όπως είναι στην πραγματικότητα. Καθώς τελειώνουν όλα αυτά, καταγράφουμε την καινούρια όψη μας και την περνάμε στο αρχείο. Στη συνέχεια έχουμε την τρίτη υπερδύναμη που έχει κάθε avatar: τις τσέπες Ήτα Βήτα! Είναι ένας φάκελος όπου αποθηκεύονται όλα όσα δημιουργούμε, βρίσκουμε, αγοράζουμε ή μας δωρίζουν, από αεροπλάνα έως μύτες προσώπου.

Φοροαπαλλαγές

Μια άλλη πινακίδα μάς υποδεικνύει ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα αντικείμενα από το μηδέν, χειριζόμενοι απλά γεωμετρικά σχήματα (κύβους, σφαίρες...), που ονομάζονται «πρωτογενή». Όμως πριν από το 2003 για κάθε νέο αντικείμενο έπρεπε να καταβληθεί ένας φόρος στον Φίλιπ Ρόζενταλ, τον ιδρυτή του Linden Lab (της αμερικανικής εταιρείας που διαχειρίζεται το SL). Στη συνέχεια οι κάτοικοι «κατέβηκαν στους δρόμους» και μετά από πέντε μήνες διαμαρτυρίας στο SL, κατάφεραν να του αλλάξουν... μυαλά. Επρόκειτο για μια σοφή απόφαση, λαμβάνοντας υπόψη ότι έκτοτε το SL έχει αρχίσει να «κατοικείται» όλο και περισσότερο.

Σε αυτό το σημείο ανακαλύπτουμε ότι τα αντικείμενα μπορούν να κινηθούν, να αλλάξουν χρώμα, θέση ή ακόμα και να μιλήσουν, χάρη στα script, μικρά προγράμματα γραμμένα σε γλώσσα πληροφορικής. Ακολουθούμε τις οδηγίες και προσπαθούμε να συντάξουμε ένα: αλλάζουμε έναν κύβο έτσι ώστε να χαιρετά όταν τον αγγίζουν. Οι δυνατότητες είναι άπειρες. Διαβάσαμε, για παράδειγμα, ότι μια 35χρονη Αγγλίδα εργάτρια που απολύθηκε από την εργασία της άρχισε να πουλά script που κάνουν τα avatar να χορεύουν και κερδίζει 1.900 δολάρια την εβδομάδα. Το σκεφτόμαστε λίγο αλλά καταλαβαίνουμε ότι ως προγραμματιστές δεν αξίζουμε τίποτε. Όπως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, όταν δε γνωρίζεις να κάνεις κάτι, καλύτερα να πληρώσεις κάποιον για να το κάνει για σένα. Αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα, αλλά περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Μοναδικό νόμισμα

Με την ευκαιρία των αγορών, ψάχνουμε ένα μαγαζί. Υπάρχουν χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων και καταστημάτων μεγάλων εταιρειών, όπως της Toyota ή της Sony. Πουλάνε μάλιστα τα πάντα: ρούχα, μεταφορικά μέσα (από αεροπλάνα έως πατίνια), τεχνολογικά προϊόντα (από προγράμματα για την έκφραση συναισθημάτων μέσω του προσώπου έως αυτά που μεταφράζουν αυτά που λένε τα άλλα avatar σε άλλες γλώσσες). Η Dell έχει αγοράσει μέχρι και ένα νησί, όπου κάποιος μπορεί να δει την εικονική εκδοχή των υπολογιστών της, να τους παραγγείλει και να δώσει εντολή να παραδοθούν στο σπίτι του (το πραγματικό!).

Εμάς, πάντως, μας ενδιαφέρει να αλλάξουμε την εξωτερική εμφάνισή μας. Αγοράζουμε επιπλέον Ldollars και επενδύουμε 2.000 (περίπου 8 ευρώ) για να του δώσουμε γυμνασμένη εμφάνιση και σκούρα μαλλιά. Δε μας αρέσει. Γυρίζουμε στην παλιά εμφάνισή μας και αγοράζουμε, από ένα άλλο μέρος, μια κοτσίδα. Κλικάρουμε πάνω στο αντικείμενο, πληρώνουμε το οφειλόμενο ποσό στον ιδιοκτήτη και τη βρίσκουμε στη λίστα καταγραφής. Μας φαίνονται όλα πολύ απλά και άμεσα. Καταλαβαίνουμε ότι αυτός είναι ένας ακόμη λόγος επιτυχίας του SL. Πρόκειται για ένα οικονομικό σύστημα, απλό στη χρήση του και ίδιο για όλους. Είναι σαν να χρησιμοποιούσαν το ευρώ όλες οι χώρες του κόσμου.

Η δύναμη του μυαλού

Γνωρίζετε ότι...

- Οι άντρες σκέφτονται ως επί το πλείστον με ένα ημισφαίριο κάθε φορά, ενώ οι γυναίκες έχουν την τάση να χρησιμοποιούν και τα δύο ταυτόχρονα.

- Οι άντρες είναι καλύτεροι όταν χρησιμοποιούν τη λογική τους ή καλούνται να χτυπήσουν ένα στόχο, ενώ οι γυναίκες έχουν καλύτερα γλωσσικά ταλέντα και είναι καλύτερες όταν εκτελούν πολλές εργασίες ταυτόχρονα.

- Η σκέψη που απαιτεί λογική εκτελείται στο αριστερό ημισφαίριο, ενώ οι πιο δημιουργικές εργασίες απαιτούν την εμπλοκή του δεξιού ημισφαιρίου.

- Όταν κοιμόμαστε ο εγκέφαλός μας είναι ενεργός όπως και όταν είμαστε ξύπνιοι. Στη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος ξεκαθαρίζει τις εντυπώσεις της ημέρας.

- Για να θυμόμαστε ένα όνειρο, πρέπει να ξυπνήσουμε στη μέση του ονείρου. Όταν ονειρευόμαστε η μακροπρόθεσμη μνήμη είναι προσωρινά εκτός λειτουργίας.

- Ένας κακής ποιότητας ύπνος κάνει τους περισσότερους ανθρώπους ευερέθιστους, περιορίζοντας τις επιδόσεις και τις δυνατότητές τους για μάθηση.

Τεράστια η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην Ελλάδα

ΕΩΣ ΚΑΙ 46% αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου το 2012 σε σχέση με τις εκπομπές του 1990 προβλέπει για την Ελλάδα πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Ωστόσο, η χώρα μας, με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο είχε δεσμευθεί ότι η αύξηση των εκπομπών δεν θα υπερέβαινε το 25%.
Σύμφωνα με την έκθεση «Τάσεις και προβλέψεις για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για την Ευρώπη το 2007» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, από το 1990 έως το 2005 οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα ήταν αυξημένες κατά 32%. Περαιτέρω αύξηση της τάξεως του 14% αναμένεται για το χρονικό διάστημα 2006-2012.

Η ευθύνη

Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την παρέκκλιση της χώρας από τον στόχο του Κιότο τοποθετείται στον οικιακό και τον τριτογενή τομέα: από το 1990 έως το 2005 οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην πρώτη περίπτωση ήταν αυξημένες κατά 112%, ενώ στη δεύτερη κατά 194%. Ανοδικές τάσεις ακολουθούν και οι εκπομπές μεθανίου, το οποίο περιλαμβάνεται στα αέρια του θερμοκηπίου. Αυτές εντοπίζονται στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, όπου η αύξηση προσεγγίζει το 35%, και στον τομέα της κτηνοτροφίας (αύξηση 8% σε 15 χρόνια). Αντίθετα, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις βιομηχανίες στην Ελλάδα έχουν μειωθεί κατά 19% και οι εκπομπές υποξειδίου του αζώτου- επίσης αέριο του θερμοκηπίου- από τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στον γεωργικό τομέα παρουσιάζονται ελαττωμένες κατά 20%.
«Η χώρα μας δεν έχει προχωρήσει σε κανένα ουσιαστικό μέτρο για να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ενώ διεξάγεται η σύνοδος του ΟΗΕ με θέμα την επόμενη φάση του Κιότο, του μόνου διεθνούς νομοθετικού εργαλείου για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, η στάση της Ελλάδας είναι προκλητικά αδιάφορη αναφέρει η κ. Έλενα Δανάλη από την Greenpeace.

Η ενέργεια

Σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου» για τις κλιματικές αλλαγές, οι δραστηριότητες που έχουν σχέση με την ενέργεια στην Ελλάδα αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή των αερίων του θερμοκηπίου, με συμμετοχή που ανέρχεται στο 78% των συνολικών εκπομπών. Αυτές περιλαμβάνουν κυρίως εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Όπως επισημαίνεται στη συγκεκριμένη έκθεση, αν και η Ελλάδα καταναλώνει λιγότερη κατά κεφαλή ενέργεια σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο τρόπος που καταναλώνεται η ενέργεια δεν είναι αποδοτικός. Ο δείκτης ενεργειακής αποδοτικότητας για τη χώρα μας ανέρχεται σήμερα στο 66,1% ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φτάνει το 71,3%, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην τέταρτη χειρότερη θέση της Ε.Ε. των 15.

Ακτιβιστής στο Μπαλί υπενθυμίζει με αυτό τον τρόπο στους μετέχοντες στη Σύνοδο ότι ο κόσμος τους παρακολουθεί στενά

Δεκάδες περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήσεις πολιτών, συνδικάτα και άλλοι φορείς θα διαδηλώσουν το Σάββατο στο Σύνταγμα, σε ένα μαζικό και πολύχρωμο συλλαλητήριο ενάντια στις πολιτικές που στηρίζουν μια ρυπογόνο βιομηχανία και ευνοούν τις κλιματικές αλλαγές.

Η κινητοποιήσεις θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας, όπως και σε όλο τον κόσμο, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα δράσης κατά της κλιματικής αλλαγής, ενώ την ίδια στιγμή πραγματοποιείται στο Μπαλί η Παγκόσμια Σύνοδος του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή.

Η συσπείρωση των φορέων που μετέχουν σε αυτή την προσπάθεια είναι τεράστια. Συνολικά 46 κινήσεις πολιτών, 12 συνδικαλιστικοί και επιστημονικοί φορείς, εννέα κοινωνικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις καθώς και άλλα 23 σχήματα θα συμμετέχουν στο συλλαλητήριο που θα ξεκινήσει στη 1 μ.μ. στην πλατεία Συντάγματος.

Αντίστοιχες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στη 1.30 μ.μ. στη Θεσσαλονίκη, καθώς και σε άλλες πόλεις της χώρας.

Δεκάδες περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήσεις πολιτών, συνδικάτα και άλλοι φορείς θα διαδηλώσουν το Σάββατο στο Σύνταγμα, σε ένα μαζικό και πολύχρωμο συλλαλητήριο ενάντια στις πολιτικές που στηρίζουν μια ρυπογόνο βιομηχανία και ευνοούν τις κλιματικές αλλαγές. Η κινητοποιήσεις θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας, όπως και σε όλο τον κόσμο, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα δράσης κατά της κλιματικής αλλαγής, ενώ την ίδια στιγμή πραγματοποιείται στο Μπαλί η Παγκόσμια Σύνοδος του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή. Η συσπείρωση των φορέων που μετέχουν σε αυτή την προσπάθεια είναι τεράστια. Συνολικά 46 κινήσεις πολιτών, 12 συνδικαλιστικοί και επιστημονικοί φορείς, εννέα κοινωνικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις καθώς και άλλα 23 σχήματα θα συμμετέχουν στο συλλαλητήριο που θα ξεκινήσει στη 1 μ.μ. στην πλατεία Συντάγματος. Αντίστοιχες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στη 1.30 μ.μ. στη Θεσσαλονίκη, καθώς και σε άλλες πόλεις της χώρας.

Καβγάς για την ελληνική εκπροσώπηση στο Μπαλί

Με ανακοίνωσή του το WWF Ελλάς ελλιπή συμμετοχή της Ελλάδας στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Μπαλί, όπου 191 χώρες καταβάλλουν μία προσπάθεια να ληφθούν μέτρα καταπολέμησης της μεγαλύτερης περιβαλλοντικής απειλής που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα.

Η ανακοίνωση, με ημερομηνία 4 Δεκεμβρίου, αναφέρει επίσης ότι «το WWF Ελλάς προσπαθεί να εντοπίσει τις θέσεις της χώρας μας για την κλιματική αλλαγή. Αν κάποιος τις έχει βρει σας παρακαλούμε να τις στείλετε αμέσως στο Μπαλί της Ινδονησίας».

Σε απάντηση, το ΥΠΕΧΩΔΕ χαρακτήρισε «ανακρίβειες και υπερβολές» τους ισχυρισμούς του ελληνικού τμήματος της οργάνωσης WWF και επισημαίνει ότι «η Ελλάδα θα εκπροσωπηθεί στο Μπαλί συνολικά από 12 άτομα, όπως έχει ανακοινώσει το υπουργείο Εξωτερικών από τις 3 Δεκεμβρίου».

Η ελληνική αντιπροσωπεία αποτελείται από τον υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ Σταύρο Καλογιάννη, τρία στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ, τον κ. Πάρη Ζήκο, αρμόδιος διευθυντής για την κλιματική αλλαγή, την κυρία Ελπίδα Πολίτη, επικεφαλής του γραφείου Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών του ΥΠΕΧΩΔΕ και τον Κυριάκο Ψύχα, στέλεχος του ΥΠΕΧΩΔΕ, ακόλουθος Περιβάλλοντος στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες.

Επίσης, μετέχουν έξι υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΕΞ και ο πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής κ. Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ενδεικτικά, πάντως, η Αγκόλα έχει δηλώσει 19 μετέχοντες, η Αυστρία 31, η Βουλγαρία 9, η Πορτογαλία 45.

Η Ελλάδα «τρέχει με χίλια» προς την κλιματική αλλαγή

Την τελευταία θέση καταλαμβάνει η Ελλάδα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που αξιολογήθηκαν από τη WWF για τη λήψη μέτρων κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται για κάθε κιλοβατώρα ρεύματος στην Ελλάδα είναι περισσότερο απ΄ό,τι στην... Κίνα.

Η έκθεση της WWF «Το κοντέρ της κλιματικής αλλαγής», που καλύπτει 15 χώρες, δείχνει ότι για κάθε «ελληνική» κιλοβατώρα ηλεκτρικού ρεύματος εκπέμπονται 777 γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα, ενώ στην Κίνα, η οποία κατηγορείται από τη διεθνή κοινότητα για τις αντιπεριβαλλοντικές τακτικές ανάπτυξης, μία κιλοβατώρα ρεύματος επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με 771 γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα.

Βασικός λόγος για την αρνητική επίδοση της Ελλάδας, αναφέρουν Τα Νέα, θεωρείται η μεγάλη της εξάρτηση στο λιγνίτη κακής ποιότητας. Ο λιγνίτης αποτελεί το 30% των ενεργειακών πηγών της Ελλάδας, ενώ το πετρέλαιο φτάνει το 58%. Αντίστοιχα στην Κίνα, που το 60% των ενεργειακών πηγών της βασίζεται σε καλύτερης ποιότητας άνθρακα, εμφανίζονται και μικρότερες εκπομπές CΟ2 ανά κιλοβατώρα ηλεκτρικού ρεύματος.

Η σύγκριση των επιδόσεων της χώρας μας με αυτές των ευρωπαϊκών κρατών είναι απογοητευτική: Η Ελλάδα εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά κιλοβατώρα από τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, ενώ ο μέσος όρος παγκοσμίως κυμαίνεται στα 448 γραμμάρια CΟ2.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι μεγαλύτεροι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί της χώρας, ο ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου και ο ΑΗΣ Καρδιάς, είναι πανευρωπαϊκοί πρωταθλητές ρύπανσης σύμφωνα με τις εκθέσεις της WWF για το 2005 και το 2006.

«Οι χείριστες επιδόσεις της Ελλάδας στον συγκεκριμένο τομέα οφείλονται κατά κύριο λόγο στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ρεύματος που καίνε λιγνίτη αλλά και στη χαμηλή απόδοση του καυσίμου και των σταθμών. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η χώρα κατέχει μία από τις χειρότερες θέσεις και στη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που αξιολογήθηκαν στην έκθεση, αλλά και όσον αφορά τους στόχους του πρωτοκόλλου του Κιότο», επισημαίνει ο κ. Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF Ελλάς.

Πρέπει να φοβόμαστε το θάνατο;

Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Επίκουρος υποστηρίζει ότι δεν πρέπει, γιατί "όσο ζει ένας άνθρωπος, ο θάνατος δεν υπάρχει και όταν υπάρχει ο θάνατος, ο άνθρωπος αυτός δε ζει πια".

Συνεπώς, γιατί να τον φοβόμαστε αφού ποτέ δε θα έχουμε την εμπειρία του; Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που μας γεννά φόβο δεν είναι το τι συμβαίνει μετά το θάνατο, αλλά το βασανιστικό "πέρασμα" από τη ζωή στην ανυπαρξία. Γι' αυτό το θέμα υπάρχουν καλές ειδήσεις. Σήμερα πια οι περισσότερες περιπτώσεις θανάτου είναι πολύ λιγότερο επώδυνες απ' όσο φανταζόμαστε, αφού η ιατρική είναι σε θέση να περιορίσει ή και να εξαλείψει τον πόνο. Στην Ελλάδα ελάχιστοι γιατροί γνωρίζουν ή μπορούν να το κάνουν και, ακόμα χειρότερα, όταν το κάνουν κανείς δε μιλά. Ενώ έχουμε τόσο πολύ εθιστεί και εξοικειωθεί με το βίαιο, θεαματικό και συχνά "στημένο" θάνατο των τηλεοπτικών ειδήσεων, του κινηματογράφου και των βιντεοπαιχνιδιών, ο αληθινός θάνατος αποτελεί παραδόξως ταμπού. Γιατί άραγε; Ίσως επειδή αγνοούμε πώς είναι στην πραγματικότητα. Όλο και πιο σπάνια μας επιτρέπεται πλέον να τον βλέπουμε στα σπίτια μας, κι αυτή μας η άγνοια έχει ως αποτέλεσμα να γιγαντώνει τους φόβους μας. Ίσως γι' αυτό θα ήταν χρήσιμο να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται˙ τι ακριβώς συμβαίνει και ποια είναι η "ιδανική" μορφή θανάτου όταν τίποτα δεν μπορεί να μας κρατήσει στη ζωή.

Ποιος φοβάται την αιώνια ανάπαυση

Βρίσκεται πίσω από τη γέννηση της τέχνης και της ιστορίας. Στη φύση συμβάλλει στην πρόοδο. Όμως, για το σύγχρονο άνθρωπο είναι ταμπού.

Θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε ν' αγνοήσουμε το θάνατο. Είναι όμως αδύνατο, αφού τον συναντάμε παντού γύρω μας. Είναι στενά συνδεδεμένος με τη ζωή της φύσης και του ανθρώπου. Αποτελεί το μέτρο για την αξιολόγηση της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας κάθε μορφής ζωής. Ήταν και είναι πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για την τέχνη, τη μουσική και την ποίηση. Στις μέρες μας υπάρχει ένας βίαιος και κραυγαλέος τρόπος για την αναπαράσταση του θανάτου, ο οποίος, ενώ ελάχιστα σχετίζεται με τον αληθινό, καθημερινό θάνατο, έχει καταφέρει να εισβάλει στη διαφήμιση, ν' αυξήσει τις πωλήσεις των εφημερίδων, να γεμίσει τις οθόνες των κινηματογράφων και της τηλεόρασης.

Μηνύματα από το παρελθόν

Ο Σύνδεσμος Θανατολογικών Μελετών του Greenfinld, στη Μασαχουσέτη, υποστηρίζει ότι όσα γνωρίζουμε για το παρελθόν βασίζονται σε επιγραφές και κείμενα που ανακαλύψαμε σε τόπους ταφής. Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο ότι ένας τάφος είναι η μαρτυρία της απαρχής της ανθρώπινης ιστορίας. Βρίσκεται στο σπήλαιο του Σανιντάρ, στο Ιράν˙ ο άνθρωπος του Νεάντερταλ είναι θαμμένος πάνω σε ένα στρώμα από κλαδιά και σε στάση εμβρύου, ενώ οι συγγενείς του τον είχαν καλύψει με λουλούδια. Είναι το πρώτο δείγμα μιας τυπικά ανθρώπινης τελετής που όμοιά της δεν υπάρχει ούτε στα πιο εξελιγμένα πρωτεύοντα. Την ιστορία που έπεται μας τη διηγούνται οι τάφοι. Πράγματι, τι θα γνωρίζαμε για τους Αιγυπτίους αν δεν υπήρχαν οι πυραμίδες και η Κοιλάδα των Βασιλέων; Το ίδιο ισχύει για τους Μυκηναίους, τους Ετρούσκους και τους Κινέζους αυτοκράτορες. Η πίστη στη μεταθανάτια ζωή οδηγούσε αυτούς τους αρχαίους πολιτισμούς να ενταφιάζουν όχι μόνο το νεκρό αλλά και τροφές, πιάτα, άρματα μάχης και τα αγαπημένα του αντικείμενα. Όλα αυτά τα ευρήματα μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για το επίπεδο ζωής προηγούμενων πολιτισμών.

Δημιουργική αγωνία

Η πίστη σε μια επέκεινα ζωή δε θα υπήρχε χωρίς το θάνατο. Όπως υποστηρίζουν αρκετοί μελετητές, οι θρησκείες γεννήθηκαν απ' αυτόν ακριβώς το φόβο του θανάτου. Εξάλλου, σ' αυτό το βαθύτατα ριζωμένο φόβο οφείλουμε μεγάλο μέρος της τέχνης. Αυτή η αγωνία οδηγούσε το χέρι του Μιχαήλ Αγγέλου καθώς ζωγράφιζε την "Εσχάτη κρίση", του Μότσαρτ και του Βέρντι ενώ συνέθεταν το Ρέκβιεμ ή του Δάντη όταν έγραφε τη Θεία Κωμωδία. Χωρίς τον πόνο του αποχωρισμού από τη ζωή δε θα υπήρχαν και μια σειρά από τα επιβλητικότερα μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Για παράδειγμα, το Ταζ Μαχάλ της Άγρας, στην Ινδία, που κατασκευάστηκε το 17ο αιώνα από το μουσουλμάνο αυτοκράτορα Σάχη Τζαχάν εις μνήμην της γυναίκας του Μουμτάζ Μαχάλ. Ο θάνατος αποτελεί επίσης δείκτη της ποιότητας ζωής των διαφόρων κοινωνιών. Όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει ότι, συγκρίνοντας όμοια μεταξύ τους στατιστικά δείγματα, κατέληξε στο ότι πεθαίνουν καθημερινά έξι γυναίκες στη Νορβηγία και 1.800 στη Σιέρα Λεόνε, είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι οι υγειονομικές συνθήκες στη Νορβηγία είναι κατά πολύ ανώτερες.

Φιλική συμπαράσταση

Η ιδέα μας για το θάνατο δεν ήταν πάντα η ίδια. Από εποχή σε εποχή αλλάζει. Αυτό αποδεικνύουν οι μελέτες του γνωστού ιστορικού Φιλίπ Αριές, συγγραφέα ενός εμβριθούς βιβλίου για τη στάση του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο, από το Μεσαίωνα ως τις μέρες μας. Σύμφωνα με τον Αριές, κατά τον όψιμο Μεσαίωνα ο θάνατος ήταν ένα συμβάν που δεν προκαλούσε φόβο, αλλά αντίθετα ήταν ένα οικείο και δημόσιο γεγονός. Ο μελλοθάνατος δεν πρόβαλε αντίσταση˙ ξάπλωνε στο κρεβάτι και προετοιμαζόταν για το μεταθανάτιο ταξίδι του, εγκαταλείποντας το μέλλον του στη θεία βούληση. Οι συγγενείς και οι φίλοι πήγαιναν συχνά να τον επισκεφτούν και το σπίτι ήταν ανοιχτό σε όλους - έθιμο πολύ διαδεδομένο στον τόπο μας.

Η "τέχνη του θνήσκειν"

Κατά το 12ο και 13ο αιώνα εμφανίζεται μια νέα συλλογική ιδέα για το θάνατο. Τώρα η έμφαση δίνεται σ' εκείνα που θα συμβούν μετά: η έσχατη κρίση, η τιμωρία ή η ανταμοιβή στην άλλη ζωή. Τα πτώματα των νεκρών επιφανών ανθρώπων και των αγίων διαμελίζονται -κυρίως στη Δύση- για να γίνουν ιερά λείψανα στις εκκλησίες και στα μοναστήρια. Αυτή η ανίερη πρακτική ήταν τόσο διαδεδομένη, ώστε το Φεβρουάριο του 1300 ο Πάπας Βονιφάτιος VIII εξέδωσε το διάταγμα De Sepulturis (Περί Ταφής), στο οποίο απαγόρευε ρητά το βράσιμο και την αποσάρκωση των "ιερών" πτωμάτων. Γύρω στα 1450 γεννιέται στη Δύση ένα νέο λογοτεχνικό είδος, η Αrs Μoriendi (η "τέχνη του θνήσκειν"), η οποία θα παραμείνει ως το 1530 το πιο δημοφιλές είδος αναγνωσμάτων. Σκοπός της δεν ήταν, παρά τον τίτλο της, να διδάξει την όντως σημαντική τέχνη του πώς να πεθαίνει κάποιος καλά, αλλά πώς να αποφύγει το δόλιο εναγκαλισμό του Εωσφόρου, που καραδοκεί για να κλέψει την ψυχή του θνήσκοντος. Χάρη στην "τέχνη του θνήσκειν" μπορούσε κάποιος να είναι ήσυχος, όπως ο εξεταζόμενος που έχει τις σωστές απαντήσεις -σε σκονάκι- στο τσεπάκι του.

Από κοιμητήρια, νεκροταφεία

Κατά το 16ο και 18ο αιώνα η θρησκεία αρχίζει προοδευτικά να χάνει έδαφος και ο θάνατος μεταμορφώνεται σε φυσικό φαινόμενο. Ταυτόχρονα όμως αρχίζει ν' απομακρύνεται από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων ή, πιο σωστά, οι άνθρωποι άρχισαν να αποξενώνονται από την εμπειρία του θανάτου. Τα κοιμητήρια, που μέχρι τότε ήταν μέσα στις πλατείες, άρχισαν να εκτοπίζονται έξω από τις πόλεις. Τα οικεία σε όλους κοιμητήρια του παρελθόντος έγιναν τα ψυχρά νεκροταφεία του παρόντος. Από τα μέσα του 20ού αιώνα ο θάνατος γίνεται κάτι ακόμα πιο απόκρυφο, αφού στέλνουν το μελλοθάνατο στο άσυλο ή στο νοσοκομείο. Ένα νέο φαινόμενο επίσης είναι ότι τα ΜΜΕ, προσπαθώντας να εξορκίσουν τους υποσυνείδητους φόβους μας, κατακλύζουν τις ειδήσεις με εικόνες βίαιου θανάτου. Τα 1,7 εκατομμύρια νεκροί του διετούς πολέμου στο Κονγκό εξισώνονται με τα χιλιάδες θύματα των οδικών ατυχημάτων από τις "ψυχαγωγικές" εξορμήσεις μας κάθε Σαββατοκύριακο. "Οι αριθμοί που δημοσιεύονται στις εφημερίδες και στα δελτία ειδήσεων καταλήγουν να έχουν την ελαφρότητα των αθλητικών επιδόσεων", υποστηρίζει ο Μάικλ Κερλ, καθηγητής κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας στο Trinity University (Τέξας). "Η εξοικείωσή μας με το βίαιο θάνατο αρχίζει από πολύ νωρίς, παρακολουθώντας τηλεόραση". Οι διαφημίσεις "παίζουν" μ' αυτή την εξοικείωση˙ το 1992 πουλήθηκε στις ΗΠΑ ένα εκατομμύριο πακέτα τσιγάρα της μάρκας Death (Θάνατος), ενώ το 1997 εμφανίστηκε μια νέα προκλητικότερη μάρκα, τα τσιγάρα Black Death (Μαύρος Θάνατος), μ' ένα τεράστιο κρανίο ως έμβλημα.

Νταντάδες και άσυλα

Η απομάκρυνση του πραγματικού θανάτου από την καθημερινή μας εμπειρία οφείλεται και στις τεράστιες επιτυχίες της ιατρικής. Μέχρι το 1850, τρία ή πέντε παιδιά στα δέκα πέθαιναν κατά τον πρώτο μήνα της ζωής τους. Σήμερα, στις δυτικές κοινωνίες η θνησιμότητα στα νεογέννητα είναι 0,5%. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η παλιά συνήθεια να δίνουν τα νεογέννητα σε παραμάνες εκτός σπιτιού ήταν ένας τρόπος για ν' αποφεύγεται η συναισθηματική προσήλωση και ο πόνος από την ενδεχόμενη απώλεια. Σήμερα, αντίθετα, ο θάνατος αφορά κυρίως στους ηλικιωμένους. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι αυτούς πλέον απομακρύνουμε στα γηροκομεία και στα νοσοκομεία.

Τελετές για το επέκεινα

Εντυπωσιακά ταφικά έθιμα απ’ όλο τον κόσμο και νέες τεχνολογίες.

Ο Όμηρος, πολύ ποιητικά, θεωρούσε το θάνατο ως δίδυμο αδερφό του ύπνου. Φαίνεται πως οι πρόγονοί μας λάτρευαν το θάνατο ως θεότητα, αφού βρέθηκε βωμός όπου ψάλλονταν παιάνες προς τιμήν του. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα ταφής και ταφικών εθίμων χρονολογούνται ήδη από τη Μέση Παλαιολιθική εποχή -πριν από 100.000 χρόνια-, παράδοση που διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας. Δε θάβεται όμως πάντα το σώμα του νεκρού μέσα στη γη. Για παράδειγμα, σε κάποιους πολιτισμούς αφήνουν το πτώμα στο έλεος των ζώων. Στη Βομβάη της Ινδίας, όπως και στο Αφγανιστάν, οι Πάρσοι, θρησκευτικοί απόγονοι της περσικής λατρείας του Ζαρατούστρα, τοποθετούν τα πτώματα σε ψηλούς πύργους που τους αποκαλούν Πύργους της Σιωπής. Σύμφωνα με τη θρησκεία τους, η γη, το νερό και η φωτιά είναι ιερά και δεν πρέπει να μολύνονται από τα πτώματα, τα οποία και εγκαταλείπουν στο έλεος των "νεκροθαφτών" της φύσης - συνήθως τα όρνεα. Στην Ινδία, στην Ινδονησία και στην Ινδοκίνα το πτώμα αποτεφρώνεται και κατόπιν η τέφρα σκορπίζεται στη φύση ή θάβεται. Στο Μπενάρες της Ινδίας, οι ινδουιστές ρίχνουν την τέφρα σε τεφροδόχους, τους οποίους εμπιστεύονται στη ροή του ιερού ποταμού Γάγγη.

Τα βιβλία-λείψανα

Οι Γιανομάμοι, που ζουν στο δάσος του Αμαζονίου, έχουν ένα διαφορετικό έθιμο˙ οι συγγενείς του νεκρού αναμειγνύουν την τέφρα στη "μανιόκα", δηλαδή στον πολτό της μπανάνας, και την τρώνε για να κρατήσουν "ενσωματωμένο" το νεκρό στην οικογενειακή τους ζωή. Σας φαίνεται σκανδαλώδες; Σκεφτείτε ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην πολιτισμένη Δύση. Η εταιρεία Timothy Hawley Books, του Λουσβίλ στο Κεντάκι (ΗΠΑ), αναμειγνύει με κυτταρίνη τις τέφρες από το αποτεφρωμένο πτώμα για να δημιουργήσει δερματόδετα βιβλία-λείψανα.

Κρυονικά θαύματα

Άλλες κοινωνίες εναποθέτουν τις ελπίδες τους στις νέες τεχνολογίες. Η Alcor, του Scottsdale στην Αριζόνα (ΗΠΑ), συντηρεί 35 άτομα σε "κρυονική αναστολή", δηλαδή κατεψυγμένους, ενώ ήδη 420 μέτοχοι έχουν κλείσει μια θέση μετά θάνατον. Το 1948 θεωρούσαν νεκρό τον ασθενή η καρδιά του οποίου είχε σταματήσει. Το 1998 θεωρούσαν ότι όταν η καρδιά σταματά αρκεί ένας "απινιδισμός" (αφαίρεση του ινωδογόνου) για να την κάνουν να λειτουργήσει ξανά. Το 2048, υποστηρίζουν στην Alcor, η πρόοδος της ιατρικής θα είναι τέτοια ώστε θα μπορεί να αναστήσει όποιον πεθαίνει σήμερα. Φυσικά, για όλα υπάρχει ένα αντίτιμο˙ με 49 δολάρια συντηρούν μόνο ένα δείγμα του DNA σας και με 150 δολάρια ένα δείγμα βιολογικού ιστού. Δεν προσδιορίζεται όμως πόσο στοιχίζει η συντήρηση ολόκληρου του σώματος σε υγρό άζωτο. Οι ιστάμενοι της Life Extension Foundation, του Ford Lauderdale στη Φλόριντα των ΗΠΑ, διατείνονται πως μπορούν να παρατείνουν το χρόνο της ζωής παρέχοντας αναρίθμητες ποσότητες βιταμινών και αντιοξειδωτικών ουσιών, οι οποίες ανανεώνουν τον οργανισμό και απομακρύνουν το γήρας. Όμως, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ τονίζει: "Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτή η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στην πρόληψη των χρόνιων ασθενειών".

Κατοικίδιος κλώνος

Με δεδομένο την προβληματική σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το θάνατο, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ότι οι περισσότεροι από μας, για να παρατείνουν την επιβίωσή τους, πρόθυμα θα κλωνοποιούσαν τον εαυτό τους. Σήμερα, ενώ η κλωνοποίηση του ανθρώπου είναι θεωρητικά δυνατή, στην πράξη είναι ανέφικτη. Όμως ακόμα κι αν εφαρμοστεί στο μέλλον, δε θα ήταν ένας τρόπος για να γίνουμε αθάνατοι, αφού ο κλώνος μας θα ήταν ένα διαφορετικό πρόσωπο λόγω της αλλαγής των περιβαλλοντολογικών και ψυχολογικών συνθηκών.

Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν ήδη διάφορες εταιρείες που προτείνουν την κλωνοποίηση των αγαπημένων κατοικίδιων ζώων. Η La Lazaron BioTechnologies στο Λος Άντζελες, η Canine Cryobank στον Άγιο Μάρκο στην Καλιφόρνια, η PerPetuate του Φάρμινγκτον στο Κονέκτικατ και η Genetic Savings and Clone στο Τέξας, ζητούν από τους μελλοντικούς πελάτες τους να αποστείλουν ένα κομματάκι από το δέρμα του αγαπημένου τους κατοικίδιου. Όμως, οι προσπάθειες κλωνοποίησης του DNA που έχει εξαχθεί από τέτοια δείγματα δεν έχουν μέχρι τώρα επιτύχει. Πρόκειται, ωστόσο, για μια πολλά υποσχόμενη νέα αγορά.

Αν η αθανασία παραμένει ένα άπιαστο όνειρο για την ανθρωπότητα, η επιδίωξη μιας πιο παρατεταμένης, υγιούς και ευτυχισμένης ζωής θα έπρεπε να είναι ήδη εφικτή για κάθε άνθρωπο...

Ας σταματήσουμε την υπερθέρμανση της Γης

Η κατάσταση είναι πλέον οριακή. Πρέπει να ελαττώσουμε τα αέρια που ευθύνονται για την υπερθέρμανση της Γης.

Ειδικοί υποστηρίζουν πως δεν υπάρχουν αδιάσειστες αποδείξεις για το ότι η αύξηση αυτού που ονομάζουμε φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Έχουμε όμως ενδείξεις, και μάλιστα συντριπτικές. Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει ανέβει αδικαιολόγητα και το κλίμα αλλάζει παντού. Το να περιμένουμε τις αποδείξεις, οι οποίες ίσως και να μην έρθουν ποτέ, είναι σαν να ανοίγουμε από μόνοι μας τους ασκούς του Αιόλου.

Κληρονομιά για το μέλλον

Η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως μπορεί να πυροδοτήσει καταστρεπτικές κλιματολογικές αντιδράσεις: την επιβράδυνση των θαλάσσιων ρευμάτων, το λιώσιμο των πάγων ή την ανάδυση υδριδίων του μεθανίου από τα βάθη των ωκεανών. Γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, ώστε να καταπολεμήσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου χωρίς να ανακόψουμε την οικονομική ανάπτυξη. Για πρώτη φορά ίσως στην ιστορία της ανθρωπότητας οι ενέργειες που θα κάνουμε σήμερα θα έχουν καταλυτική επίδραση στις επερχόμενες γενιές.

Η ευθύνη βαρύνει τους ώμους μας

Οι μηχανισμοί είναι γνωστοί και τα λάθη μας ξεκάθαρα. Τότε γιατί μένουμε άπραγοι;

Η τελευταία κακή είδηση έρχεται από τη Σιβηρία. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science αποκάλυψε ότι περίπου το 11% των λιμνών στη δυτική τούνδρα της Σιβηρίας έχουν αποξηρανθεί. Σύμφωνα με τον Λόρενς Σμιθ, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ και έναν από τους συγγραφείς της μελέτης, αιτία είναι δίχως άλλο η υπερθέρμανση του πλανήτη. Στην περίπτωση της σιβηρικής τούνδρας η άνοδος της θερμοκρασίας προκάλεσε τήξη του περμαφρόστ, του μόνιμα παγωμένου εδάφους κάτω από την τούνδρα. Αποτέλεσμα η εξαφάνιση των λιμνών, τις οποίες «κατάπιε» το έδαφος, που έχει γίνει πλέον διαπερατό. Δυσοίωνες ενδείξεις έρχονται και από την Ανταρκτική. Εκεί πολλοί παγετώνες έχουν εξαφανιστεί τα τελευταία πενήντα χρόνια. Ακόμη και η επιβράδυνση του θαλάσσιου ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού, το οποίο κρατά ζεστή όλη τη Βόρεια Ευρώπη, οφείλεται στην αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών (βλ. Focus No 55).

Η δραστηριότητα του Ήλιου και των ηφαιστείων δεν εξηγεί τις κλιματολογικές αλλαγές

Κατ’ αρχάς, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια φυσική διαδικασία που συντελείται εδώ και εκατομμύρια χρόνια και η οποία επέτρεψε την ανάπτυξη της ζωής πάνω στη Γη. Τα αέρια του θερμοκηπίου, με κυριότερα το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και τους υδρατμούς (H2O), σχηματίζουν ένα πέπλο. Αυτό εγκλωβίζει ένα ποσοστό της υπέρυθρης ακτινοβολίας του Ήλιου που πέφτει πάνω στην επιφάνεια της Γης. Χάρη σε αυτή τη διαδικασία ο πλανήτης μας διατηρεί μέση θερμοκρασία 15^οC, αντί για τους -20^οC που θα επικρατούσαν αν δεν υπήρχε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι 15^οC προκύπτουν από την κατακράτηση 170 Watt ηλιακής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας της Γης.

Τα τελευταία χρόνια όμως οι επιστήμονες παρατήρησαν ένα πλεόνασμα ενέργειας της τάξης των 2-3 Watt ανά τετραγωνικό μέτρο, το οποίο οδήγησε στην αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως. Από πού προκύπτει αυτό το πλεόνασμα; Αρχικά οι επιστήμονες υπέθεσαν πως επρόκειτο για αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών όπως η αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα και οι ηφαιστειακές εκρήξεις. Καθώς όμως οι μελέτες προχώρησαν, αντιλήφθηκαν πως κάτι άλλο συμβαίνει. Ο κύκλος των ηλιακών κηλίδων είναι περίπου έντεκα ετών. Αν ευθύνονταν για την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, η αύξηση της θερμοκρασίας θα έπρεπε να ακολουθεί τον ίδιο κύκλο. Δεν υπάρχουν όμως ίχνη τέτοιας περιοδικότητας. Από την άλλη, η ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι ακανόνιστη και ο πλανήτης μας, εδώ και μερικές δεκαετίες, θερμαίνεται με κανονικούς ρυθμούς.

Συνεπώς, απομένει μόνο μία εξήγηση: η ανθρώπινη δραστηριότητα. Όπως κατέδειξαν αναλυτικές έρευνες και μετρήσεις, τα τελευταία εκατό χρόνια ο άνθρωπος απελευθέρωσε στην ατμόσφαιρα ένα σημαντικό ποσό CO2 το οποίο μεγιστοποίησε το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αύξησε τη θερμοκρασία της Γης κατά 0,6^οC. Αυτή η εκ πρώτης όψεως ασήμαντη μεταβολή ήταν αρκετή για να προκαλέσει την τήξη των πολικών πάγων και του περμαφρόστ, τη μετατόπιση των κλιματικών ζωνών και την αλλαγή ολόκληρων οικοσυστημάτων.

Στα χέρια μας η σωτηρία του πλανήτη

Γιατί λοιπόν δεν αναλαμβάνουμε δράση ώστε να σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη; Το πρόβλημα είναι ότι για να μειώσουμε την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα, όπως προβλέπει το Πρωτόκολλο του Κιότο, πρέπει να μειώσουμε την παραγωγή ενέργειας. Λιγότερη όμως ενέργεια σημαίνει μειωμένη οικονομική ανάπτυξη, ειδικά για τα αναπτυσσόμενα και τα φτωχά κράτη. Με άλλα λόγια, τη λύση πρέπει να δώσουν οι ίδιοι οι πολίτες και οι κυβερνήσεις των πλούσιων κρατών, δηλαδή όλοι εμείς. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η χρήση νέων τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον θα ελαχιστοποιήσουν τις οικονομικές επιπτώσεις και θα γλιτώσουν τον πλανήτη Γη από μια παγκόσμια οικολογική καταστροφή.

Έτσι θα σώσουμε το περιβάλλον

Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το αέριο που ευθύνεται περισσότερο από όλα τα άλλα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Τη μισή ποσότητα την παράγουμε εμείς οι ίδιοι με τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Μπορούμε να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη αλλάζοντας απλώς τις συνήθειές μας; Ναι, αρκεί να εξοικονομήσουμε ενέργεια. Με τον τρόπο αυτό θα ανακουφίσουμε αφενός την τσέπη μας και αφετέρου θα παραδώσουμε έναν πιο καθαρό πλανήτη στα παιδιά μας. Το σπίτι μας, με όλες τις οικιακές συσκευές και το σύστημα θέρμανσης, είναι υπεύθυνο για την εκπομπή περίπου 6,5 τόνων διοξειδίου του άνθρακα τον χρόνο. Τι μπορούμε να κάνουμε; Η νορβηγική πετρελαϊκή εταιρεία Statoil διοχετεύει ένα εκατομμύριο τόνους διοξειδίου του άνθρακα στον βυθό της Βόρειας Θάλασσας. Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι παρόμοιο, παρόλο που υπολογίζεται ότι η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα οφείλεται κατά 50% στις καθημερινές μας δραστηριότητες. Αν αλλάξουμε έστω και ελάχιστα τις συνήθειές μας, μπορούμε να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να μειώσουμε τα έξοδα του σπιτιού μας. Να πώς.

Αγοράζουμε μη ενεργοβόρες ηλεκτρικές συσκευές

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει κανονισμό σύμφωνα με τον οποίο όλες οι οικιακές συσκευές πρέπει να διαθέτουν ενεργειακή ετικέτα που να τις κατατάσσει από την κατηγορία Α -οι πιο οικονομικές- έως την G - οι πιο ενεργοβόρες. Οι πρώτες καταναλώνουν 55% λιγότερη ενέργεια και εκπέμπουν 60% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από τις υπόλοιπες συσκευές του ίδιου τύπου. Δεδομένου ότι ο ψυγειοκαταψύκτης αποτελούν το 14% της κατανάλωσης ενέργειας σε ένα σπίτι, είναι προτιμότερο να επιλέγουμε τις συσκευές που ανήκουν στην κατηγορία Α. Ακόμη και αν κοστίζουν περισσότερο, εξοικονομούν πολλαπλάσιο ποσό μέσα σε δεκαπέντε χρόνια, ο μέσος όρος ζωής ενός ψυγείου. Ένας ψυγειοκαταψύκτης της κατηγορίας Α καταναλώνει 250 κιλοβατώρες τον χρόνο, ένας της κατηγορίας Β 550 κιλοβατώρες τον χρόνο και ένας της κατηγορίας C 750 κιλοβατώρες τον χρόνο. Ένας ψυγειοκαταψύκτης της κατηγορίας Α ευθύνεται για την εκπομπή 3.750 κιλών διοξειδίου του άνθρακα μέσα σε δεκαπέντε χρόνια. Για τις συσκευές κατηγορίας B και C, το ποσό φτάνει τα 8.250 και 11.250 κιλά αντίστοιχα.

Από τη θέρμανση, κάθε σπίτι παράγει έναν με δύο τόνους CO2 αν χρησιμοποιεί φυσικό αέριο και μέχρι 1,6 τόνους αν καίει πετρέλαιο. Η ιδανική θέρμανση δεν πρέπει να ξεπερνά τους 20 βαθμούς Κελσίου, ενώ στην κρεβατοκάμαρα οι 18 βαθμοί είναι αρκετοί, αφού ζεσταινόμαστε από τα παπλώματα. Αν τηρούσαμε αυτόν τον κανόνα θα μειώναμε κατά 30% το κόστος και τα καυσαέρια. Κάθε επιπλέον βαθμός αυξάνει την κατανάλωση κατά 10%.

Η κουζίνα φυσικού αερίου συμφέρει

Στην κουζίνα, η καλύτερη επιλογή είναι τα μάτια φυσικού αερίου και ο ηλεκτρικός φούρνος θερμού αέρα. Τα πρώτα καταναλώνουν το μισό ποσό ενέργειας από τα ηλεκτρικά, ενώ ο φούρνος με αέρα καταναλώνει 30% λιγότερο από εκείνον που διαθέτει μόνο θερμαινόμενες επιφάνειες. Χάρη στην κίνηση του αέρα η θερμότητα κατανέμεται ομοιόμορφα και έτσι κάποιος μαγειρεύει με θερμοκρασία κατά 25 βαθμούς χαμηλότερη. Και τα μαγειρικά σκεύη όμως συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. Οι κατσαρόλες από ατσάλι ίνοξ και από αλουμίνιο έχουν λιγότερη απώλεια θερμότητας από τις επισμαλτωμένες, παρέχοντας οικονομία της τάξης του 10-15%. Χρήσιμη είναι και η χύτρα ταχύτητας, καθώς μειώνει την κατανάλωση ενέργειας κατά 30-60%.

Η πλύση στους 90^οC έχει τετραπλάσια κατανάλωση από εκείνη στους 30^οC

Μια τετραμελής ελληνική οικογένεια βάζει κατά μέσο όρο 230-270 πλυντήρια τον χρόνο. Κάθε μπουγάδα στους 90^οC βαθμούς καταναλώνει τέσσερις φορές περισσότερη ενέργεια από ό,τι μία στους 30^οC. Τα νέα απορρυπαντικά ενεργοποιούν τα συστατικά τους σε θερμοκρασία 30-40 βαθμών, οπότε μπορούμε να ρυθμίσουμε τον θερμοστάτη σε χαμηλή θερμοκρασία και να έχουμε πεντακάθαρα ρούχα. Αν γεμίσουμε το πλυντήριο γλιτώνουμε έως και εκατό πλύσεις τον χρόνο. Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψη μας, μπορούμε να εξοικονομήσουμε πάνω από το 40% της ενέργειας έχοντας τα ίδια αποτελέσματα ως προς την καθαριότητα.

Το ίδιο ισχύει και για τις λάμπες. Οι συμβατικές λάμπες πυρακτώσεως μετατρέπουν σε φως μόνο το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν. Ποια είναι η λύση; Οικονομικοί λαμπτήρες νέας τεχνολογίας. Αν αντικαταστήσουμε μια κοινή λάμπα των 100 W από μια σύγχρονη ίδιας απόδοσης των 20 W, κατά τη διάρκεια ζωής του οικονομικού λαμπτήρα εξοικονομούμε μέχρι και 56 ευρώ. Επιπροσθέτως αποφεύγεται η έκλυση 800 κιλών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Μετρήστε τις λάμπες που έχετε στο σπίτι σας!

Ένα λίτρο βενζίνης παράγει 2,4 κιλά διοξειδίου του άνθρακα

Και τώρα, το αυτοκίνητο. Οι μετακινήσεις με ΙΧ είναι ένας από τους μεγαλύτερους αντιπάλους στον αγώνα κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου, αφού ευθύνεται για το 20% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον πλανήτη. Στις βιομηχανικές χώρες το ποσοστό ανεβαίνει στο 30%. Κάθε λίτρο βενζίνης παράγει 2,4 κιλά διοξειδίου του άνθρακα. Το ποσό ανεβαίνει στα 2,7 κιλά για τους κινητήρες ντίζελ. Σε γενικές γραμμές, κάθε αυτοκίνητο σύγχρονης τεχνολογίας εκλύει μέσα σε έναν χρόνο 2-3 φορές το βάρος του σε διοξείδιο του άνθρακα.

Στην Ελβετία, το 98% των τρένων χρησιμοποιεί καθαρό ηλεκτρισμό

Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Να επιλέγουμε οικολογικά καύσιμα ή να μετακινούμαστε με τα μαζικά μέσα μεταφοράς. Είναι φιλικά το περιβάλλον, αφού ένα μεγάλο όχημα μεταφέρει πολλά άτομα. Ακόμη καλύτερο θα ήταν αν η ενέργεια για τα τρένα και τα λεωφορεία προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές. Στη Γερμανία, οι σιδηρόδρομοι μείωσαν τις εκπομπές καυσαερίων κατά 40% με ηλεκτρισμό που παράγεται από αιολικές και υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Στην Ελβετία, το ποσοστό φτάνει το 98%.

Ας επιστρέψουμε στο αυτοκίνητο! Ένα στα τέσσερα διαθέτει κλιματισμό. Και όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις θα ήταν προτιμότερο να μην τον χρησιμοποιούμε και να κατεβάζουμε το παράθυρο. Ο κλιματισμός απελευθερώνει κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα το 8% του ψυκτικού του και απαιτεί κατά μέσο όρο 0,8 λίτρα βενζίνης για κάθε ώρα λειτουργίας του.

Παρόμοια, αν όχι χειρότερα, είναι τα στοιχεία για την κατανάλωση των κλιματιστικών στα σπίτια και στα γραφεία. Ένα τυπικό κλιματιστικό των 9.000 Btu ευθύνεται για την έκλυση 24 κιλών διοξειδίου του άνθρακα για κάθε ημέρα λειτουργίας του. Το καλοκαίρι του 2005, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Γιουνιχίρο Κοϊζούμι, θέλοντας να περάσει ένα οικολογικό μήνυμα στους συμπατριώτες του, τους προέτρεψε να πάνε στο γραφείο χωρίς σακάκι και γραβάτα ώστε να μειωθεί η χρήση των κλιματιστικών στα αυτοκίνητα.

Με άλλα λόγια, η αλλαγή της συμπεριφοράς μας σε ατομικό επίπεδο ωφελεί τόσο το περιβάλλον όσο και την τσέπη μας. Διαφορετικά, ίσως να ζήσουμε το σενάριο που περιέγραψε ο Μάγιερ Χίλμαν, ειδικός για το κλίμα, στο Policy Studies Institute της Αγγλίας. Τι προβλέπει αυτό; Σύντομα θα έχουμε στο πορτοφόλι μας, μαζί με την πιστωτική μας κάρτα, μια κάρτα άνθρακα την οποία θα χρησιμοποιούμε για να αγοράσουμε βενζίνη, αεροπορικά εισιτήρια ή για να εξοφλούμε τους λογαριασμούς μας. Μέσω αυτής θα ελέγχουν αν έχουμε ξεπεράσει το ατομικό μας όριο σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στην αντίθετη περίπτωση, θα πηγαίνουμε στη δουλειά με τα πόδια βρέξει χιονίσει…

Οικολογικές λύσεις

Σήμερα όλοι μπορούμε να γίνουμε παραγωγοί ενέργειας και να κάνουμε αυτάρκεις τις αστικές περιοχές όπου ζούμε.

Οι μητροπόλεις μπορούν να αυτονομηθούν ενεργειακά με συστήματα φωτοβολταϊκών συλλεκτών πάνω στις ταράτσες, καθώς και με τη νέα τεχνολογία του υδρογόνου.

Κάθε Έλληνας καταναλώνει κατά μέσο όρο 4.808 ΚWh (κιλοβατώρες) ηλεκτρικής ενέργειας το χρόνο, τη στιγμή που το 1950, έτος ίδρυσης της ΔΕΗ, το ποσό αυτό ανερχόταν μόλις στις 88 ΚWh. Αυτό σημαίνει πως μια οικογένεια τριών ατόμων χρειάζεται πάνω από 14.000 kWh ετησίως, για να χρησιμοποιεί τις λάμπες φωτισμού, το πλυντήριο, το φούρνο, την τηλεόραση, τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το φορτιστή του κινητού.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει η παραγωγή ηλεκτρισμού και για να συνειδητοποιήσουμε την ενεργειακή δίψα των σύγχρονων μεγαλουπόλεων, αρκεί να σκεφτούμε το… κουδούνι της εξώπορτας. Τα κουδούνια των σπιτιών λειτουργούν με ένα μετασχηματιστή των 12 Βολτ που καταναλώνει περίπου 4 Βατ ρεύματος ανά ώρα. Και αυτό συμβαίνει συνεχώς, ακόμα και αν κανείς δεν χτυπήσει την πόρτα. Φαινομενικά είναι ελάχιστο. Αλλά αν το πολλαπλασιάσουμε, για παράδειγμα, με 50 εκατομμύρια σπίτια, έχουμε 200 εκατομμύρια Βατώρες, όσες δηλαδή παράγει ο σταθμός της ΔΕΗ στην Ρόδο.

Η ζήτηση ρεύματος είναι μόνο ένα τμήμα του «ενεργειακού γεύματος» των πόλεων. Υπάρχουν επίσης άλλα δύο μεγάλα «πιάτα»: η οικιακή θέρμανση και τα καύσιμα για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης. Αυτό το τρίπτυχο δημιουργεί τη ρύπανση του περιβάλλοντος και επιβαρύνει το πορτοφόλι των πολιτών. Αλλάζοντας όμως τις μεθόδους παραγωγής και εξοικονόμησης ενέργειας μπορούν να περιοριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να μειωθούν οι λογαριασμοί. Να πώς.

Ενέργεια κατ’ οίκον

Καταρχάς, ο ηλεκτρισμός για τις κατοικίες μπορεί να παραχθεί από φωτοβολταϊκούς συλλέκτες. Χάρη σε μια σειρά παροχών, σε λιγότερο από 10 χρόνια το κόστος εγκατάστασης του συστήματος μπορεί να αποσβεστεί. Το φωτοβολταϊκά συστήματα δεν είναι όμως η μόνη λύση. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, εφαρμόζεται το μοντέλο της λεγόμενης οικιακής μικροσυμπαραγωγής, με εγκαταστάσεις των 6 kW ακόμα και για μεμονωμένες οικογένειες.. Ένας μικρός σταθμός συμπαραγωγής θα μπορούσε λοιπόν να παρέχει θέρμανση και ηλεκτρισμό σε μια ολόκληρη γειτονιά. Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται το Σενάου, στη Γερμανία. Με τους 35.000 κατοίκους του, είναι η πρώτη πόλη της Ευρώπης που κατέστη αυτόνομη από το εθνικό δίκτυο ηλεκτρισμού και μάλιστα άρχισε να πουλά τον ηλεκτρισμό που παράγουν οι κάτοικοι. Στο μέλλον, παρόμοιες εφαρμογές θα διευκολύνονται από τη χρήση υδρογόνου και κυψελών καυσίμων.

1. ΛΟΝΔΙΝΟ μηδενικό CO₂

Πειράματα για τον περιορισμό ή την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων πραγματοποιούνται και σε άλλες πόλεις. Το 2002 ο Κεν Λίβινγκστοουν, δήμαρχος του Λονδίνου, άναψε το πράσινο φως για το σχέδιο BedZed (Beddington Zero Energy Development) που αφορά το Μπέντινγκτον, μια περιοχή της συνοικίας του Σάτον. Πρόκειται για μια περιοχή «μηδενικού ισοζυγίου» όσον αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενός από τα κυριότερα αέρια του θερμοκηπίου που ευθύνεται για την υπερθέρμανση της Γης.

Στο Μπέντινγκτον χρησιμοποιείται μόνο ενέργεια που παράγεται τοπικά από ανανεώσιμες πηγές. Η θέρμανση και το ηλεκτρικό ρεύμα παράγονται από εγκαταστάσεις συμπαραγωγής που τροφοδοτούνται από άχρηστα ξύλα. Εξάλλου, ο προσανατολισμός των κτιρίων προς το νότο εξασφαλίζει τη μέγιστη αξιοποίηση της ηλιακής θερμότητας. Σε συνδυασμό με τους φωτοβολταϊκούς συλλέκτες, τα υψηλά επίπεδα μόνωσης των σπιτιών, τα τριπλά τζάμια, τα ανακυκλωμένα υλικά κατασκευής και τα συστήματα εξοικονόμησης νερού, αυτή η περιοχή του Λονδίνου μπόρεσε να μεταμορφωθεί σε πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης.

2. Αιολική ΣΑΓΚΑΗ

Ακόμα πιο προηγμένο είναι το ασιατικό σχέδιο του Ντόνγκταν, προαστίου της Σαγκάης στη Κίνα. Μέσα σε 15 χρόνια, αυτή η πόλη σύμβολο της οικονομικής αναρρίχησης της Ανατολής έφτασε τους 42.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, τέσσερις φορές περισσότερο από τη Νέα Υόρκη. Στις προθέσεις του Τσενγκ Λιάνγκ, υπεύθυνου για την ανάπτυξη του νησιού Τσονγκ Μινγκ (όπου θα χτιστεί το Ντόνγκταν), συγκαταλέγεται το σχέδιο μιας διαφορετικής πόλης. Ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκοί συλλέκτες θα παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια· οι ουρανοξύστες με παραπάνω από 30 ορόφους (στη Σαγκάη υπάρχουν περισσότεροι από 4.000) θα εκλείψουν· τα μικρά σπίτια θα περιβάλλονται από πάρκα και γήπεδα του γκολφ. Τα εγκαίνια προβλέπονται για το 2010.

Κρίμα που στην υπόλοιπη Κίνα η προβλεπόμενη δημογραφική έκρηξη θα αναγκάσει 400 εκατομμύρια ανθρώπους να μεταφερθούν από την ύπαιθρο στις πόλεις μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, προκαλώντας κρίση στις 90 ήδη υπάρχουσες πόλεις με παραπάνω από 1 εκατομμύριο κατοίκους.

3. ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ χωρίς αυτοκίνητο

Πιο ρεαλιστικό θα ήταν να μιμηθούμε την Ολλανδία, όπου γνωρίζει επιτυχία μια συνοικία που δημιουργήθηκε στο Άμστερνταμ το 1998. Πρόκειται για ένα σύνολο 600 κατοικιών όπου απαγορεύεται αυστηρά η διέλευση αυτοκινήτων στην περιοχή του Ουεστπάρκ, σε απόσταση 3 χλμ. από το κέντρο. Εδώ ζουν 1.800 άτομα που μετακινούνται με ποδήλατα, με τα πόδια ή με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Στα σπίτια υπάρχει η «τηλεθέρμανση»: το απαραίτητο ζεστό νερό καταφτάνει από ένα μικρό σταθμό συμπαραγωγής, που είναι αρκετός για όλη τη συνοικία. Τα αυτοκίνητα χρησιμοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, όπως για τη μεταφορά ηλικιωμένων ή ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ούτε τα απορριμματοφόρα δεν επιτρέπονται. Τα απορρίμματα καταλήγουν μέσω ενός δικτύου στοών σε υπόγεια κοντέινερ τα οποία είναι τοποθετημένα στα όρια της συνοικίας.

4. ΦΡΑΪΜΠΟΥΡΓΚ παθητικά σπίτια

Παρόμοια είναι η περίπτωση του Φράιμπουργκ, μιας πόλης 202.000 κατοίκων στη Γερμανία, όπου σύντομα θα έχει ολοκληρωθεί η συνοικία Φάουμπαν με 2.000 σπίτια για 5.000 κατοίκους. Θα υπάρχουν σπίτια με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας ( 65 kWh ανά τετραγωνικό μέτρο), «παθητικά» σπίτια (κατανάλωση μικρότερη από 15 kWh ανά τετραγωνικό μέτρο) και περίπου 200 κατοικίες που θα μπορούν να παράγουν περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν· στις οροφές τους θα εκτείνονται 450 τετραγωνικά μέτρα θερμοηλιακών συλλεκτών για το ζεστό νερό οικιακής χρήσης και 1.200 τετραγωνικά μέτρα φωτοβολταϊκών συλλεκτών, οι οποίοι θα παρέχουν την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια.

5. ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ ηλιακές οροφές

Είναι αλήθεια ότι οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται αρκετά για τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Ωστόσο έχει σημασία η αντιστροφή της τάσης που παρατηρείται στην Καλιφόρνια. Εκεί το να είναι κάποιος οικολόγος έχει γίνει τρόπος ζωής , όπως και το να έχει στο γκαράζ του ένα υβριδικό αυτοκίνητο αντί για ένα τεράστιο τζιπ. Στις 14 Αυγούστου 2006, μετά από δύο χρόνια εργασιών, η Πολιτεία της Καλιφόρνια κατάφερε να αποκτήσει από τη Γερουσία των ΗΠΑ την έγκριση για έναν ειδικό νόμο που αφορά τη δημιουργία ενός εκατομμυρίου «φωτοβολταϊκών στεγών» σε ισάριθμα σπίτια. Τώρα, αφού εξασφαλίστηκε η έγκριση του κυβερνήτη Άρνολντ Σβαντσενέγκερ, η Καλιφόρνια θα παράγει 3.000 Μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο: όση παράγουν 6 θερμοηλεκτρικοί σταθμοί μεγάλου μεγέθους.

6. ΦΛΩΡΙΝΑ, τηλεθέρμανση

Και στην Ελλάδα; Οι πρωτοβουλίες δεν λείπουν, όμως η γραφειοκρατία και η έλλειψη ενημέρωσης κάνουν τους πολίτες από αδιάφορους ως επιφυλακτικούς απέναντι στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Θα πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε τη σύμβαση που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2006 μεταξύ της ΔΕΗ και του Δήμου Φλώρινας, σύμφωνα με την οποία ο 2.500 κτίρια θα τροφοδοτούνται με ζεστό νερό μέσω του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Μελίτης. Ο χρονικός σχεδιασμός προβλέπει την ολοκλήρωση του έργου σε ορίζοντα δεκαετίας. Τα οφέλη που θα προκύψουν εκτός από οικονομικά θα έχουν και περιβαλλοντική διάσταση, καθώς εκατοντάδες καυστήρες πετρελαίου θα σταματήσουν να λειτουργούν δίνοντας την θέση τους σε… τρεχούμενο ζεστό νεράκι.

Πουλήστε ρεύμα

Λόγω του μεσογειακού κλίματος -μεγάλη ηλιοφάνεια, ισχυροί άνεμοι στα νησιά- η Ελλάδα μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να εξελιχθεί σε σύγχρονο Ελντοράντο της ενεργειακής ανάπτυξης.

Πελάτης η ΔΕΗ

Σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς, κάθε Έλληνας μπορεί να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στη συνέχεια να το πουλάει στη ΔΕΗ. Ήδη πολλοί ιδιώτες αλλά και μεγάλες εταιρίες κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή, παράγοντας ρεύμα από φωτοβολταϊκά πάρκα, αιολικά πάρκα και μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Αξίζει τον κόπο; Ναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, αφού κάθε παραγόμενη κιλοβατώρα αγοράζεται από την ΔΕΗ 0,45 λεπτά για την ηπειρωτική χώρα και 0,50 λεπτά για τα νησιά, γεγονός που σημαίνει ότι ένα φωτοβολταϊκό πάρκο των 100 κιλοβάτ αποδίδει κέρδος στον ιδιοκτήτη περίπου 4.000-5.000 ευρώ μηνιαίως.

Επικίνδυνη μορφή κρυολογήματος αναγνωρίστηκε στις ΗΠΑ

Μια μεταλλαγμένη μορφή ενός από τους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα έχει προκαλέσει δέκα θανάτους τον τελευταίο ενάμισι χρόνο, ανακοίνωσαν οι αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αν και προέβησαν σε ανακοίνωση για το θέμα, τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου Ασθενειών (CDC) δεν θεωρούν ότι ο μεταλλαγμένος ιός αποτελεί αιτία συναγερμού και δεν συστήνει προληπτικά μέτρα για το ευρύ κοινό.

«Πρόκειται για σπάνια λοίμωξη» δήλωσε ο Δρ Λάρι Αντερσον, επιδημιολόγος των CDC στην Ατλάντα.

Ο αδενοϊός 14 (Ad14) είναι ένας από τους περίπου 50 αδενοϊούς που προσβάλλουν τους ανθρώπους. Οι αδενοϊοί είναι μία από τις αιτίες του κοινού κρυολογήματος, προκαλούν όμως και πνευμονία και βρογχίτιδα, ενώ ορισμένα μέλη της ίδιας οικογένειας προκαλούν ιγμορίτιδα, γαστρεντερίτιδα και κυστίτιδα.

Αν και ο Ad-14 συνήθως δεν είναι επικίνδυνος, μια μεταλλαγμένη μορφή του έγινε πρωτοσέλιδο φέτος όταν ο προκάλεσε δεκάδες κρούσματα και έναν θάνατο σε βάση της αεροπορίας στο Τέξας. Περίπου 140 ακόμα περιστατικά, με εννέα θανάτους, καταγράφηκαν αργότερα σε Νέα Υόρκη και Όρεγκον.

«Αυτό που τράβηξε την προσοχή των ειδικών ήταν ότι επρόκειτο για νεαρά άτομα που κατέληγαν στο νοσοκομείο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην εντατική» δήλωσε άλλος ειδικός των CDC.

Δεδομένου ότι οι αδενοϊοί εμπλέκονται συχνά σε μαζικές λοιμώξεις στο στρατιωτικό προσωπικό, οι ειδικοί δεν αποκλείουν να χρειαστεί να αναπτυχθεί εμβόλιο κατά του συγκεκριμένου ιού.

Σήμα κινδύνου για απότομες και αμετάκλητες επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών

Δραματική προειδοποίηση για «απότομες και μη αναστρέψιμες» επιπτώσεις της θέρμανσης του πλανήτη απευθύνουν οι ειδικοί της Διακυβερνητικής Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), με σχέδιο-σταθμό που συνοψίζει τα συμπεράσματα επιστημονικού συμποσίου που πραγματοποιήθηκε στη Βαλένθια από τις 12 έως τις 17 Νοεμβρίου.

Έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις για τη φρασεολογία του κειμένου, η έκθεση παρουσιάστηκε επίσημα το Σάββατο από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Γκι-Μουν. Το Δεκέμβριο, η έκθεση θα αποτελέσει τη βάση για τη διάσκεψη στο Μπαλί της Ινδονησίας, όπου θα ξεκινήσει η διαδικασία για το διάδοχο του Πρωτοκόλλου του Κιότο.

«Σήμερα οι επιστήμονες του κόσμου μίλησαν ξεκάθαρα και με μια φωνή» δήλωσε ο ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν. «Στο Μπαλί περιμένω να κάνουν το ίδιο και οι ηγέτες του κόσμου».

Το σχέδιο συνοψίζει 3.000 σελίδες επιστημονικών εκθέσεων που δημοσιεύθηκαν ήδη φέτος και χαρακτηρίστηκε ως «η ισχυρότερη έκθεση που έχει γίνει ποτέ από τη Διακυβερνητική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών».

Το σχέδιο χαρακτηρίζει τις κλιματικές αλλαγές ως «πέραν πάσης αμφιβολίας», προσθέτοντας ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ανθρωπογενείς δραστηριότητες είναι περισσότερο από 90% βέβαιο ότι ευθύνονται κυρίως για το φαινόμενο.

Το σχέδιο προειδοποιεί ότι οι κυβερνήσεις έχουν μόνο λίγα χρόνια μπροστά τους, προκειμένου να αποτρέψουν τα χειρότερα και πως χρειάζονται βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου προκειμένου να αποτραπεί η εμφάνιση και άλλων καυσώνων, λιώσιμο των πάγων και η αύξηση της στάθμης της θάλασσας.

Η περίληψη του σχεδίου ενισχύει το ανησυχητικό επιχείρημα που είχε διατυπωθεί και σε προηγούμενες εκθέσεις, ότι οι κλιματικές αλλαγές -αντίθετα από τη θεώρηση ότι αποτελούν ένα μακροχρόνιο και ομαλά εξελισσόμενο φαινόμενο- μπορεί να έχουν «απότομες και μη αναστρέψιμες» επιπτώσεις, όπως η εξαφάνιση ειδών.

«Περίπου 20% έως 30% των μέχρι σήμερα καταγεγραμμένων ειδών είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν αυξημένο κίνδυνο εξαφάνισης εάν η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη ξεπεράσει τους 1,5 με 2 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με τη μέση θερμοκρασία της περιόδου 1980-1999» είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο της έκθεσης.

Στα όρια της καταστροφής

Εν όψει της έκθεσης, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών απευθύνει δραματική προειδοποίηση από τις στήλες της International Herald Tribune ότι εάν δεν ληφθούν έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, ο κόσμος είναι στα «όρια της καταστροφής».

«Είμαστε όλοι σύμφωνοι. Η αλλαγή συντελείται και εμείς οι άνθρωποι είμαστε οι κύριοι υπαίτιοί της. Ωστόσο, ακόμη και τώρα λίγοι άνθρωποι συνειδητοποιούν όντως τη σοβαρότητα της απειλής και την αμεσότητά της. Θεωρούσα πάντα την υπερθέρμανση του πλανήτη ως ένα θέμα εξαιρετικά επείγον. Τώρα πιστεύω ότι είμαστε στα όρια της καταστροφής, αν δεν δράσουμε» γράφει ο κ. Μπαν Γκι-Μουν.

Μεταξύ άλλων, ο ΓΓ του ΟΗΕ επισημαίνει τον επιταχυνόμενο ρυθμό με τον οποίο τελευταία λιώνουν οι πάγοι στην Αρκτική, υπογραμμίζοντας ότι η τήξη αυτή μπορεί να προκαλέσει άνοδο της στάθμης της των θαλασσών έως έξι μέτρα, «πνίγοντας» πυκνοκατοικημένες πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, η Βομβάη και η Σαγκάη. «Δεν θέλω να είμαι μάντης κακών. Ωστόσο πιστεύω ότι έχουμε φθάσει σε μια κρίσιμη καμπή», υπογραμμίζει.

Το σχέδιο της IPCC θα τεθεί ενώπιον των υπουργών Περιβάλλοντος στη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα τον επόμενο μήνα στην Ινδονησία. Δεν μπορούμε να αποχωρήσουμε από τη Διάσκεψη χωρίς «μια πραγματική πρόοδο για μια παγκόσμια συμφωνία μεταξύ όλων των χωρών», προειδοποίησε ο ΓΓ του ΟΗΕ.

Πολλές χώρες ελπίζουν ότι στο Μπαλί θα συμφωνηθεί μία στρατηγική δύο χρόνων για τη διαπραγμάτευση του εγγράφου που θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο είναι το κυριότερο σχέδιο του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης έως το 2012, αλλά καλύπτει μόνο 36 βιομηχανικές χώρες.

Οι HΠA και η Κίνα, οι δύο χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, δεν συμμετέχουν στο Κιότο.